Democratie baseert zich op vrijheid van meningsuiting. In zo’n
stelsel mag je mening uiterst links zijn, uiterst rechts zijn en alles wat daar
tussenin zit. Dat betekent dat je meningen en oplossingen zal tegenkomen
waar je het totaal niet mee eens bent. In een democratie is er vaak een hoop
gesteggel over meningen en keuzes. De richting is ook vaak onduidelijk, soms
bewegen we wat naar links, dan een tijdje naar rechts. Dus democratie is per
definitie rommelig.
Daar komt bij dat mensen niet altijd consequent in hun meningen. Zo kan je een conservatieve Christen misschien veroordelen, maar tegelijkertijd een conservatieve Islamiet accepteren, of andersom. Zo kan je geweld door linkse activisten accepteren, maar geweld door rechtse activisten veroordelen, of andersom. Menselijke waarden kunnen zelfs voor de ene mens gaan gelden en voor de ander opeens niet meer. Dat is ook weer rommelig.
Nu vinden mensen al die verschillende meningen en richtingen
onduidelijk, onprettig of zelfs gevaarlijk en dan lijkt autoritair denken een
oplossing te bieden. Vanuit autoritair denken proberen mensen elkaar in een
bepaalde denkrichting te sturen en andere denkrichtingen te verbieden. Dat gaat
er vaak verhit aan toe. Hoe meer men aan autoritaire sturing hecht, hoe meer
men zich autoritair zal gaan gedragen en in strijd zal gaan met de ander.
Binnen een democratie is het zelfs mogelijk, dat een
bepaalde groep een autoritaire leiding nastreeft en de andere meningen geen
kans geeft. Want autoritair denken geeft mensen zekerheid. Binnen een democratie kan men het
rommelige zo erg gaan vinden, dat uiteindelijk zelfs een autocratie ontstaat,
waarin maar één mening en één oplossing is toegestaan in een land. Dan is de vrijheid van
de ene mens, de onvrijheid van de ander geworden, dan is democratische vrijheid verdwenen.
De kunst van democratie en van vrijheid van meningsuiting is in
wezen leren omgaan met totaal verschillende meningen. Het gaat erom de valkuil te
vermijden andere meningen af te keuren, te bestrijden of te onderdrukken. Want
als je dat doet, kom je al snel in een autoritaire samenleving terecht, wat het
einde van de democratie en vrijheid van meningsuiting inluidt. Daarom is democratie voor veel mensen een van de moeilijkste vormen van bestuur.
