We hebben collectieve overtuigingen over gezondheid en
ziekte, vrede en oorlog, over welvaart en schaarste. Vroeger gaven de mensen
daar afgodsnamen aan, zoals bijvoorbeeld Aesclapius, Mars, Fortuna, nu niet
meer. Maar we reageren nog steeds hetzelfde, want overtuigingen werken als
afgoden. We geloven erin, we leven naar de voorschriften die erbij horen en
daarmee bevestigen we onszelf dat ze werkelijk zijn: net zoals we vroeger de
werkelijkheid van afgoden bewezen voor onszelf. Overtuigingen bepalen namelijk
je werkelijkheid, dat was toen zo en is nu nog zo.
We gaven vroeger de afgoden macht over ons, nu geven we onze
overtuigingen macht over ons, enige verschil is, we geven ze geen namen
meer mee. We hadden vroeger een hele collectie aan goden die facetten van het bestaan uitlegden, nu hebben we een hele collectie aan overtuigingen die datzelfde doen.
De afgoden van gezondheid en ziekte riepen bewondering en
angst op, net zoals onze overtuigingen over gezondheid en ziekte dat nu ook
doen. Ook nu werken we met regels en voorschriften, want als je ze volgt, word
je beloond, als je ze niet volgt, word je bestraft. Ook nu hebben alle afgoden ofwel alle overtuigingen een schare gelovigen met priesters aan het hoofd die ons
vertellen hoe het moet. Alleen zijn het nu geen priesters meer, maar bijvoorbeeld artsen
en wetenschappers.
Het probleem van afgoden en dus ook van
collectieve overtuigingen is, dat ze slechts een beperkt beeld van de werkelijkheid
scheppen. Niet voor niets hadden de Grieken en de Romeinen een heel scala aan
goden waarin ze geloofden. Ergens wisten ze wel dat de werkelijkheid veel
groter was dan die van welke afgod ook. Dus de werkelijkheid nu is ook veel groter
dan welke collectieve overtuiging dan ook. Je kan ook zeggen, elke afgod, elke
overtuiging, beperkt ons zicht op de grotere werkelijkheid, we zien slechts
facetten van het totale leven.
We lachen nu om het afgodendom, zien de beperkingen ervan. We voelen ons verheven, denken het allemaal door te hebben. Alleen doen we met onze overtuigingen hetzelfde als de mensen toen, maar
vergeten erom te lachen.
