Renée Merkestijn

Omdat HSP zoveel waarnemen van de wereld, worden ze vaak uit zichzelf getrokken. Ze verliezen zichzelf in wat ze waarnemen (zien, voelen, horen, etc).  Dit betekent dat ze energie kwijtraken, want energie volgt aandacht.

Om te voorkomen dat je teveel uit jezelf weggaat: blijf in alle situaties met een deel van je aandacht bij je fysieke lichaam, geaard en gecentreerd. Blijf observerend.  

Een andere manier om energie te verliezen is dingen persoonlijk maken, waar dit stukje over gaat. HSP blijven vaak met lastige situaties bezig  omdat het voelt alsof iets van henzelf is. Ze maken het persoonlijk, terwijl dit niet zo is. Dit kan veel frustratie geven. Er zijn een aantal manieren van iets persoonlijk maken die je last kunnen geven.

1. Mee-lijden in plaats van mee-leven door gebrek aan afstand.

Eén aspect van iets persoonlijk maken is dat je  mee gaat lijden, het waarnemen van andermans pijn verandert in je eigen pijn. De emoties gaan je beheersen omdat jij je afstand verliest. Je vriendin is ziek en jij bent van streek, je gaat in haar energie zitten en voelt jezelf ook beroerd.  Blijf liever bij jezelf (aarden en centreren) en help waar nodig, daar heeft je vriendin meer aan. Maak een verschil tussen medeleven en medelijden.

2. Denken dat iemands reacties met jou te maken hebben.

Het komt voor dat je ten onrechte denkt dat de vervelende situatie of reactie met jou te maken heeft. Iemand is chagrijnig en je trekt je dit persoonlijk aan,  terwijl iemand misschien gewoon met het verkeerde been uit bed is gestapt. Je voelt je dan bijvoorbeeld gekwetst of schuldig, of vindt dat die ander moet veranderen en raakt gefrustreerd.  Vaak vul je hier iets in dat niet klopt. Het helpt om je af te vragen of dat wat je invult wel klopt, andere opties te benoemen en het eventueel zelfs te vragen.

3. Iets of iemand willen veranderen, terwijl dit  niet jouw zaak of verantwoordelijkheid is.

Vervelender wordt het als jij je gedreven voelt een mens of situatie te veranderen welke  niet jouw zaak of verantwoordelijkheid is.  Denk aan een vriendin die blijft roken terwijl ze ziek is. Je vindt dat zij moet stoppen en maakt je vreselijk druk. Misschien maak je zelfs ruzie met haar.  Je vergeet dat het haar zaak is, niet de jouwe, maakt het onterecht persoonlijk.  

Je kunt een ander mens niet veranderen. Je kan hooguit een suggestie doen en haar helpen als ze zelf besluit te veranderen. Maar haar gezondheid en roken is haar zaak, haar verantwoordelijkheid. Mensen kunnen alleen zichzelf veranderen, jij kan die ander nooit veranderen.

Als je haar gezondheid persoonlijk maakt, raak jij ook gefrustreerd door iets waar jij geen invloed op hebt.  Je maakt je gevoel van welzijn afhankelijk van de acties van je vriendin. Je kan je dan slachtoffer voelen of zelfs je vriendin terechtwijzen omdat zij iets doet waar jij het niet mee eens bent.  Niet echt bevorderlijk voor de vriendschap. Verander  liever je eigen reactie op deze situatie. Je kan alleen jezelf veranderen, niet de ander. Stop je er druk om te maken, het is niet aan jou.  

Het is iets anders als jouw vriendin rookt in jouw rookvrije huiskamer. Jouw huiskamer en jouw gezondheid is namelijk wel  jouw zaak en  verantwoordelijkheid en daar kan en mag je wel iets aan doen.

Samengevat, ga niet volledig in je waarneming mee, blijf met je aandacht altijd deels bij jezelf. Kijk goed of je iets persoonlijk maakt op een van bovenstaande manieren en doe er iets aan. Houd je bezig met die dingen die echt persoonlijk zijn, haal er niet meer bij. Het lijkt simpel, maar voor HSP is dit een uitdaging. Als je dit echter lukt, geeft het veel rust in je leven. 

 

Een brief aan jezelf schrijven is een prima oefening om je energieniveau te versterken,  te visualiseren wie je wilt zijn en dit  in je leven te brengen. De wet van energie brengt dat in je leven waar je qua energie op gericht bent. Dan bedoel ik niet via wilskracht, maar via het principe van resonantie.

Deze techniek is een combinatie van affirmaties en visualisatie. Het voordeel is dat de oefening zeer eenvoudig is uit te voeren.

Je schrijft eerst een brief aan jezelf, waarin jouw toekomstige zelf je vertelt hoe je leven er uit ziet. Gebruik positieve bewoordingen en gebruik de tegenwoordige tijd. Beschrijf je leven  gloedvol en in details. Gebruik al je zintuigen, vertel wat je ziet, hoort, proeft, etc. alsof het er al is. Beschrijf wat je  wilt, houd je vooral niet in, maak er het mooiste plaatje van dat jij je kunt voorstellen en liefst nog mooier.

Deze brief aan jezelf lees je de komende maand elke dag aan jezelf voor. Doe net alsof je hem op zolder hebt gevonden en nu weet dat alles is uitgekomen. Geniet er van, beleef het, leef helemaal met de ervaringen van je toekomstige zelf mee. Weet dat alles is uitgekomen. Wees dankbaar voor het mooie leven dat je hebt.Ga helemaal in op je blijdschap.

Vermijd de valkuilen van jezelf kleiner maken, van ongeloof, van onzeker worden, van hard werken om het voor elkaar te krijgen. Zie het als een leuk spel. Hoe speelser je bent, hoe lichter je energie is en hoe makkelijker het wordt om open te staan voor deze mooie dingen in je leven.

Doe deze oefening een maand en kijk wat er gebeurt. Ik ben benieuwd naar je ervaringen.

De virtuele wereld kan voor hooggevoelige mensen een uitdaging zijn. In het kort laat ik een paar risico’s langskomen.

De virtuele wereld kan je de illusie geven dat je leeft, dat je veel contacten met gelijkgestemden hebt, dat je iets met je leven doet. Als je echter vooral achter de computer duikt en niet gewoon je bezigheden en contacten in de ‘echte wereld’ hebt, leef je in een schijnwereld. Dit kan pittige gevolgen hebben,  zoals verslavingen en sociale isolatie. Hoe vaak zie je niet dat mensen naast elkaar op een terras zitten en allebei verdiept zijn in de virtuele wereld?

In de ‘echte wereld’ vormen we in contacten een beeld van mensen op basis van onze indrukken en persoonlijke ervaringen. Iemands uiterlijk, gedrag, manier van praten,  blik, karaktertrekken, intelligentie, interesses, enthousiasme, uitstraling, etc. Die informatie vergelijk je innerlijk met je verleden en voorkeuren. Die beeldvorming is op zich al een vereenvoudiging van de werkelijkheid.

In contacten op internet heb je nog minder informatie. Je ziet iemand niet en weet alleen die dingen die iemand op internet wenst te delen. Het is een selectie, een openbaar plaatje. Vervolgens maak je op basis van dit beperkte plaatje een eigen plaatje op basis van jouw verleden en voorkeuren. Dit hoeft dus totaal niet te kloppen met hoe iemand  werkelijk is.  Gevoelsmatig lijken het echter  gauw vrienden. Als je elkaar ooit live ontmoet, valt het vaak tegen. Erger is, dat het gevoel  van verlies en teleurstelling er wel is!

Op het internet wordt op een beperkte manier gecommuniceerd,  mensen chatten of sms-en in korte zinnetjes. Hier kunnen veel misverstanden ontstaan, je ziet geen gelaatsuitdrukking, weet niet hoe iemand het werkelijk bedoelt, weet niet in wat voor humeur iemand is. Heel veel ruzies ontstaan door het verkeerd begrijpen van elkaar.  

Het contact op afstand  nodigt sommige mensen uit meer te zeggen of vertellen dan ze normaal zouden doen aan vreemden.  Je kunt teveel vertrouwde zaken delen, zeker als je ergens vol van bent of in de problemen zit. Het is fijn als mensen met je meeleven, ook op internet, maar het vervangt geen werkelijk contact.  Daarnaast gaat niet iedereen zorgvuldig met de gedeelde informatie om. Ook vormen zij natuurlijk ook weer een plaatje van jou dat niet klopt. Trouwens, de marketingstrategen doen dit eveneens ook op basis van wat jij openbaar deelt.

Ten tweede gooien sommige mensen door de relatieve anonimiteit van internet alles er uit wat voor hun mond komt. Ze leveren gemakkelijk negatief commentaar en doen soms ronduit lelijk tegen elkaar. Dit kan je hard treffen, zelfs als je weet dat het in wezen onbekenden zijn.

Het internet zelf en alles wat wordt gedeeld in woorden, foto’s, filmpjes,  heeft een eigen energie. Dat wat je ziet en leest,  beïnvloedt jouw energie. Als je concentreert op positieve zaken, is dat niet zo’n punt. Als je niet selectief bent en jezelf niet energetisch hoog houdt, kun je helaas ook nare energie van andere mensen opslurpen, jezelf naar beneden halen.

Het internet kan je overvoeren met informatie. Helaas is de informatie vaak summier of slecht onderzocht. Er wordt van alles beweerd zonder bronnen. Meningen worden verkondigd als de waarheid, terwijl het alleen een mening is. Of er wordt iets verkondigd om er een drama van te maken, aandacht te krijgen, veel  likes  bijvoorbeeld. Dus wees kritisch en selectief in wat je leest, deel niet alles wat je emotioneel raakt, zonder verder onderzoek.

Een hele praktische is dat de computer een straling heeft die je beïnvloedt. De computer zorgt ook dat je soms teveel zit en teveel binnen zit. Dus voor je gezondheid is dit niet goed.

Hoewel deze zaken voor alle mensen gelden, kunnen HSP kwetsbaarder zijn. Het belangrijkste is dat je als HSP in contact blijft met de echte wereld, de internet contacten relativeert en emotionele banden vooral creëert met ‘echte mensen’. Daarnaast is het belangrijk goed na te denken over je relatie met het internet, maak duidelijke keuzes daarin op basis van onder meer bovenstaande informatie.

Een aspect van hooggevoeligheid dat niet zo bekend is, is weersgevoeligheid . Dan bedoel ik niet de bekende winterdip, maar gevoeligheid voor winderig, stormachtig weer, ofwel windgevoeligheid.

De afgelopen dagen ging het opeens aardig tekeer in Nederland. Dit heeft bij veel HSP direct een impact op het energieniveau en de stemming, die duikkelen omlaag. Als  het weer zich herstelt, gaat het energieniveau omhoog en voelen ze zich prettiger. Ik weet dit uit eigen ervaring en uit die van cursisten. Het is de moeite waard voor jezelf na te gaan of dit voor jou ook geldt. Hoe voel jij je als het hard waait of stormt en regent?

Wat kan je er aan doen:

1. Het helpt als je het in de gaten hebt. Dan is de neiging om je druk te maken over je moeheid en te gaan zoeken naar oorzaken weg (wat HSP snel doet) weg en kan je werken aan oplossingen.

2. Ga naar buiten, binnen zitten werkt moeheid meer in de hand dan buiten zijn en bewegen. Je vermijdt de weersinvloeden echt niet door binnen te zitten. 

3. Neem je rust waar nodig en pas je programma zoveel mogelijk aan. Doe dingen die bij je energieniveau passen en vertroetel jezelf ook wat meer.

4. Licht en warmte hebben een positieve invloed op zowel je energieniveau als je stemming. Denk eens aan een zonnebank, of een lekker dekentje om  je heen.

Voor meer tips kun je terecht bij de cursus Omgaan met hooggevoeligheid die 1 september 2014 start.

Hooggevoelige en stressgevoelige mensen denken veel na en dit kost bergen energie. In de laatste nieuwsbrief heb ik enkele tips vermeld hoe je de stopknop vindt, hoe jij je hoofd en emoties tot rust kan brengen, met name als die de negatieve kant opgaan. Hier even de herhaling.

1. Als je denkt over 'wat je niet wilt', zet die gedachten dan meteen om in 'wat je wel wilt'. Daar zijn je hersenen voor bedoeld: oplossingen zoeken. Je voelt je ook meteen beter.

2. Als je negatief denkt, zeg hardop 'stop' of 'delete' en vervang de gedachte door een positieve affirmatie. Jij bent de baas over je eigen hoofd.

3. Als jij je ergens druk om maakt, vraag je dan af wiens zaak het eigenlijk is: de jouwe, die van een ander of die van God? Je hoeft je alleen bezig te houden met je eigen zaak.

4. Stel je voor dat je op een stille natuurplek bent en bekijk die plek uitgebreid met je innerlijke oog. Dit brengt je brein meteen tot rust.

5. Zing of lees hardop. Dit stopt een negatieve stroom gedachten. Intensief bewegen of sporten helpt ook. Je brein kan namelijk maar één ding tegelijk.

6. Hou je in algemene zin vooral bezig met dingen die echt belangrijk voor je zijn, maak bewuste keuzes en neem op tijd rust.

Wil je meer weten, kijk dan eens naar de verschillende cursussen. Hierin wordt dieper op het denken ingegaan.

Zoveel zieke mensen. Toch gaan de meeste mensen op de oude voet door, alsof hun niets kan gebeuren, alleen met die ander . We weten dat we ongezond leven. Toch stoppen we ons lichaam vol met ongezonde troep . We rennen als dolgedraaide robots door ons leven, zodat de stress ons lijf nog mee r ondermijnd.   Als ons lijf en geest het logischerwijze opgeven, nemen we een pilletje of technologisch hulpmiddeltje  en hoppa daar gaan we weer. Zelden veranderen we onze levensstijl.

Het duurt soms even voor je door hebt wat je jezelf aandoet.  Het duurt soms even om te zien dat je ziekte beter kan voorkomen. Het duurt soms even voor je door hebt dat al die pillen en hulpmiddelen zelden volledig herstel geven.

Waarom doen we dit? Dit komt deels  omdat we gewoontedieren zijn. Het valt niet mee om je patronen te veranderen, daar moet je drie maanden de tijd voor nemen.   We zijn ook sociale dieren, bijna iedereen leeft zo en we gaan gewoon met de stroom mee.  Als we willen veranderen, neemt ook de sociale druk toe dit niet te doen. Daarnaast  is het moeilijk om uit de overvloed aan informatie, de juiste informatie over gezond leven te filteren.

Uiteindelijk kan je alleen zelf uit dat ongezonde patroon komen. Dat kost inspanning.  Ga eens kijken waar je gezonder kan eten, ga eens kijken hoe je minder stress in je leven krijgt.  Elke stap is er weer een. Je kan beginnen met:

meer water drinken
meer fruit of groente en fruit eten
elke dag tien minuten mediteren
elke dag een half uur bewegen
geraffineerde suikers uit je menu te schrappen

Dit scheelt al heel wat. Klinkt simpel hè? Nu nog doen.  Je loopt geheid tegen je oude patronen op en dat maakt het lastig. Maar het is de moeite waard, na een maand voel jij je veel gezonder.  En je voorkomt zo heel wat stress en ziekte in je leven. Je geniet nu meer van het leven en je geniet langer van het leven. Wat wil je nog meer?

Een aantal hooggevoelige mensen heeft door  nare ervaringen in het verleden de neiging in een slachtofferrol te stappen. Dit slachtoffergedrag heeft niet zozeer met hooggevoeligheid te maken, maar met pijnlijke ervaringen uit het verleden.

Hooggevoeligheid maakt het echter wel lastiger om uit die slachtofferrol te stappen.  Dit komt omdat  hooggevoelige mensen  zich door hun ‘anders-zijn’ wat sneller onbegrepen of minderwaardig voelen ten opzichte van andere mensen.  Daarnaast hebben ze hoge normen, waarden en idealen, soms bijna tot de idee dat er perfecte mensen en heiligen zouden bestaan.  Dan projecteren ze hun hoge idealen en verwachtingen op de alledaagse mensen  en vanzelfsprekend komen die nooit uit. Sowieso zijn hooggevoelige mensen door de sterke zintuiglijke prikkels en emoties vaak te sterk op de buitenwereld gericht.

Bij het slachtoffergevoel komt soms de stiekeme verwachting dat die ander je moet redden en tegelijk de compleet tegenstrijdige verwachting dat niemand dat ooit zal doen.  Het drama is dat hooggevoelige mensen steeds met die ander bezig te blijven, de pijn blijven voelen en niet bij zichzelf te rade gaan. Ze vragen zich niet af waarom ze zo heftig reageren, maar blijven in de oude reacties hangen.

Slachtofferschap is in wezen een mechanisme uit de jonge jaren, toen je nog niet zoveel invloed op je leven had, toen andere mensen je gevoel van geluk bepaalden. Door in termen van slachtofferschap te blijven denken en handelen, maak je jezelf opnieuw het slachtoffer van de situatie en herhaal je ervaringen uit het verleden. Dit versterkt je gevoel van machteloosheid.

Als de pijn en het slachtoffergevoel vanuit het verleden wordt geactiveerd in een situatie in het heden, kan het er heftig aan toegaan, zeker bij emotioneel intense mensen. Sommigen trekken zich boos terug om die vermeende slechtheid van de ander, ze willen niets meer met die ander te maken, ze vinden dat die ander het goed moet maken, alles ligt aan die ander.  Anderen geven eerder zichzelf hardhandig op de kop over hun eigen vermeende slechtheid.

Sommigen reageren ook ongewoon boos, stekelig, verwijtend, oordelend, gaan eisen stellen en verklaren de ander de oorlog.  Kortom, die ander wordt als gevaarlijke dader gezien en zijzelf zijn het arme slachtoffer. En zonder dat ze het beseffen, veranderen ze zelf van slachtoffer in dader met hun boosheid.

Een van de lastigste dingen voor hooggevoelige mensen is om uit de slachtofferrol en eventuele daderrol te blijven. Leer het verschil maken tussen hooggevoeligheid en dit soort oude patronen en onderzoek waar jij ongemerkt in oude pijn blijft stappen. Hooggevoeligheid kan al heftig genoeg zijn zonder dit alles.

Ons geluk hangt niet af van de omstandigheden, maar van onze reactie op de omstandigheden, op wat we van een situatie of van onszelf denken. Emoties vloeien daar uit voort. Vandaar dat mensen heel verschillend kunnen reageren op eenzelfde situatie. Je emoties worden bepaald door de gedachte óver de situatie.

Waar we meestal  'last' van hebben zijn negatieve gedachten die tot onprettige emoties leiden en dus tot veel stress. Als je die gedachten steeds gaat herhalen in je leven vormt zich een overtuiging. Een overtuiging is een gedachte die je steeds herhaalt en  dus ook leidt tot herhalende emoties.

Het is belangrijk je gedachten en overtuigingen te onderzoeken en als het tot negatieve emoties leidt de overtuiging te veranderen. Nu zijn we geneigd de overtuiging vooral te onderzoeken en te veranderen vanuit ons drukke denkhoofd (betagolven in de hersenen). Dit drukke denkhoofd is nu juist de plek waar dit soort gedachten worden gecreëerd en herhaald, daar zit zogezegd de 'grammofoonplaat'. 

Om een overtuiging  te onderzoeken en werkelijk te veranderen, kan je die beter vanuit een meer ontspannen staat onderzoeken (alfagolven bijvoorbeeld). Werkelijke verandering vindt plaats op een dieper niveau. 

Breng jezelf via meditatie tot ontspanning (alfagolven of nog rustiger hersengolven) en onderzoek dán de overtuigingen. Kijk dan naar de negatieve gedachte en nare emoties die dit geeft. Kijk hoe dit zich in je leven heeft herhaald en wat de consequenties waren. Vervang vervolgens de negatieve overtuiging door een positieve. Stel je dan voor hoe anders je  reacties dan zouden zijn, hoe je emotioneel evenwichtiger of positiever zou reageren. Maak een affirmatie van deze andere manier van denken en kom dan terug naar het hier en nu.

Dit is heel in het kort hoe je jouw overtuigingen kan veranderen. Een van de dingen die we oefenen in de meditatieworkshops en in de retraites. Heb je interesse, kijk dan eens verder op mijn website.

Welke overtuigingen zou jij willen veranderen?

Hooggevoelige mensen nemen veel waar van hun omgeving en van andere mensen, meer dan gemiddeld. Dit heeft als risico dat ze te sterk op de buitenwereld gericht raken. Ze raken het contact met hun innerlijk centrum kwijt, geven de macht over hun leven uit handen en proberen de ander te veranderen in plaats van zichzelf. Ze maken dan geen onderscheid meer tussen henzelf en de ander.

Als er problemen zijn, kan die gerichtheid op de ander zorgen dat je de oplossing buiten jezelf zoekt. Je ziet vooral wat de ander doet,  gaat daar over malen. Je gaat van alles over die ander bedenken en wil dat ze naar je luisteren en zich anders gaan gedragen. Die ander moet veranderen, pas dan kan jij weer gelukkig zijn  Je kan je eens afvragen, is het eigenlijk mijn zaak wel te bepalen hoe die ander zich moet gedragen in mijn ogen? En hoe groot is de kans dat die ander verandert? 

Dit steeds met de ander bezig blijven kan ook zorgen dat je in de slachtofferrol stapt, omdat je jouw geluk laat afhangen van de ander. Je bent dan voortdurend aan het reageren op wat die ander doet in plaats van jouw leven zelf in de hand te nemen.

De enige manier om hier mee om te gaan is eerst eens naar jezelf te kijken met vragen zoals:
Waarom ben ik in deze situatie terechtgekomen?
Wat draag ik er zelf aan bij?
Wat laat ik gebeuren?
Welke overtuigingen liggen hieraan ten grondslag?
Heb ik dit vaker met mensen, herhaalt zich dit?
Wat kan ik aan mijn overtuigingen en mezelf te veranderen?

Pas dan kan je keuzes maken en je leven actief in de hand nemen. Dit onderzoek brengt je bij jezelf terug. Het helpt je belemmerende overtuigingen en patronen te ontdekken en het zelf anders te gaan doen, in plaats van te hopen dat het geluk van de ander komt.

Het is nog altijd zo, VERANDER DE WERELD, BEGIN BIJ JEZELF. Waar ga jij het nu anders doen?

Mensen die het enig vinden om altijd weer nieuwe dingen te ervaren of extravert zijn, hebben minder snel in de gaten dat ze wel eens hooggevoelig zouden kunnen zijn. Hooggevoeligheid wordt vaak geassocieerd met rust zoeken, introvertie, voorzichtigheid. Dit komt omdat het grootste deel van de hooggevoelige mensen deze eigenschappen ook heeft.

Bij hooggevoeligheid heb je rustzoekende mensen en spanningszoekende mensen. Die laatste groep onderneemt graag allerlei nieuwe dingen en geniet daar enorm van. Ze hebben niet in de gaten dat zelfs leuke dingen een belasting voor hun zenuwstelsel kunnen betekenen. Ze gaan makkelijk over hun grenzen heen en raken dan overprikkeld. Dan zijn ze opeens doodop of geïrriteerd.

Bij hooggevoelige mensen heb je introverte en extraverte mensen. Ook die laatste groep zal minder snel  in de gaten hebben dat ze hooggevoelig zijn. Ze vinden het enig om met mensen om te gaan, treden makkelijk naar buiten. Alleen raakt hun zenuwstelsel wat sneller overbelast dan bij de meeste mensen, dan wordt het hen opeens teveel en willen ze rust om zich heen.

Kijk eens voor jezelf of je dit herkent. De oplossing is om wat meer evenwicht in te bouwen in je activiteiten en in je contacten. 

Sinds enige tijd schrijf ik gedichten op basis van wat ik aanvoel bij edelstenen. Die zijn verkrijgbaar als dubbele kaart met een edelsteen plus een gedicht: de edelsteengedichtjes. Hierbij twee voorbeelden:

Spreek vanuit je hart

Liefde loopt over vanuit je hart

En wil zich uiten in de wereld.

Laat je hart spréken, letterlijk.

Breng een glimlach in het leven

Van de mensen om je heen

Met jouw liefdevolle waarheid.

Laat het resoneren.

Spreek vanuit je hart

En harten zullen opengaan.

 

                               Renée april 2014

Er zijn

Dit geeft verlichting…

Gewoon te zijn met wat er is.

Je kracht weer ervaren

In alle vriendelijkheid.

Niets te moeten, alles te mogen,

Zijn is genoeg.

Er zijn geeft glans en warmte

Aan je leven.

                 Renée, mei 2014

Meer voorbeelden vind je op de website www.reneemerkestijn.com/edelsteengedichtjes.php

We leven in een wereld waarin veel mensen de verbinding met het hogere, het licht, God. liefde niet meer ervaren. We gaan er naarstig naar op zoek, terwijl het pal onder onze neus is.

Alles wat er is, alles wat we zien, alles wat we ervaren is in het hogere. Niets dat bestaat, bestaat buiten het hogere. We hoeven ons er alleen maar van bewust te zijn, onze aandacht er op richten. In alles wat je ziet is het licht, is God, is liefde, of welke naam je er ook aan wenst te geven. Aandacht is de sleutel.

Op het moment dat je dat alles bewust aandacht geeft vanuit dit besef, kan je liefde voelen voor alles, voor het steentje, de plant, de mens, de wereld en niet te vergeten voor jezelf, kortom voor alles wat zich manifesteert. Dan hoef je nergens meer naar toe, want je bent er al.

Het drama is vaak dat als je dit niet kan ervaren, niet de verbinding voelt, je geen respect meer hebt voor alles wat bestaat. Dan kan je zonder nadenken het leven schaden. Dan kan je het bestaan als leeg ervaren. Ook voel jij je dan vaak verloren en gaat op zoek naar iets wat dit verlies kan compenseren, maar kan het niet vinden. Dit geeft veel frustratie en verdriet.

Richt je aandacht op alles wat is, vanuit het besef dat alles het hogere, het licht, God, liefde is, of hoe je het ook wilt benoemen. Het is er altijd en  wacht op je aandacht.

Pijn is een signaal dat er verandering nodig is in je leven.

Hoofdpijn kan aangeven dat je beter een andere houding kunt aannemen achter je pc, of eerder je bed in moet gaan, of allebei.

Depressieve gevoelens kunnen een teken zijn  dat je relaties of je werk niet meer helemaal voldoen aan wat je echt wilt. 

Idealiter ga je kijken wat de gewenste verandering is en die in je leven brengen. Zo verdwijnt de pijn.

Lijden is weerstand bieden aan die verandering in je leven.

Wat we vaak doen, is bij hoofdpijn een aspirine pakken, maar je blijft nog  steeds tot laat achter je pc zitten.

We nemen een pilletje tegen de depressie, maar blijven detzelfde in je werk en relaties. We doen zo alleen iets aan symptoombestrijding en zoeken  niet naar de oorzaak. We zijn ook niet bereid de gewenste verandering aan te brengen.

Het gevolg is vaak dat de pijn erger wordt of dat er klachten bijkomen, het gaat opstapelen. Negeren of onderdrukken van het pijnsignaal kan ons lichaam en geest op de langere duur schaden.

Het gevecht tegen de pijn frustreert , veroorzaakt lijden, omdat het ons met al die middeltjes maar niet lukt van de pijn af te komen.Het gaat er echter om de gewenste verandering te ontdekken en in je leven te brengen.

Nisargadatta zei het zo: "Suffering is due entirely to clinging or resisting; it is a sign of our unwillingness to move on, to flow with life."  Vertaald: "Lijden komt voort uit vasthouden of weerstand, het is een teken dat we niet bereid zijn verder te gaan, mee te gaan met de flow van het leven."

Crisis zet ons aan tot verandering en dat kan pijnlijk en angstig zijn. Een crisis is als een geboorte. Net als het kind dat pijn ervaart als het door het geboortekanaal gaat, ervaar jij nu ook pijn. Daarna begint een nieuw leven, maar op het moment van de geboorte ben jij je alleen bewust van de pijn en de angst.

Als je beseft dat uit de crisis, uit deze ogenschijnlijke dood,  weer nieuw leven verschijnt, is het makkelijker te hanteren. Dood en leven volgen elkaar altijd op, dood-leven-dood-leven, het is een cyclus, ook geestelijk. De phoenix verrijst uit de as en de as is vruchtbaar. 

Vertel jezelf en anderen niet dat er iets mis is of dat je iets fout doet. Je wordt opnieuw geboren. Je bent geestelijk gegroeid en de geboorte kondigt zich aan.  

Verwelkom de crisis als een geestelijke overgang en verwelkom het contrast. Zie de crisis, de tijd waarin alles tot as lijkt te vergaan, als een mogelijkheid te bepalen wat je wel en niet wilt en je leven opnieuw vorm te geven. 

Een veelvoorkomend denkbeeld over genezen is, dat ‘iets of iemand’ jou kan genezen, waarbij die ‘iemand’ alwetend is en dat ‘iets’ altijd werkt.

Gevolgen zijn, ik ga het nu expres wat overdrijven. Bij een regulier arts komen mensen bijvoorbeeld met de verwachting  “pil erin, mes erin,  wat fysio er tegenaan, klaar!”  Bij een alternatief genezer komen ze bijvoorbeeld met de verwachting “energie of kruid erin, opstellinkje er tegenaan, klaar!” Liefst snel en volledig vergoed door de zorgverzekeraar. Als het niet werkt, moet een psycholoog of coach de oplossing bieden, of stap je van regulier naar alternatief over, of andersom. Maar er bestaat ergens ‘iets of iemand’ die jou op eenvoudige wijze kan genezen. De mens wordt in dit plaatje vaak gezien als een machine, het genezen als het vervangen of repareren van een onderdeeltje.

Een prettiger denkbeeld over genezen lijkt mij “jij kan jezelf kan genezen, al of niet met ondersteuning van iets of iemand.” Op deze manier hou jij je lot in handen, neem je de volledige verantwoordelijkheid voor je eigen gezondheid en genezingsproces.

Het betekent dat je nadenkt over de oorzaken van je ziekte, over je genezingsproces, over wat helpt en niet helpt, dat je beseft dat er geen instant oplossingen zijn. Het betekent dat je onderzoekt welke ‘iets of iemand’ geschikt voor je is op welk moment, wat inhoudt dat je informatie in dient te winnen en je eigen keuzes moet maken.. 

Een prettiger denkbeeld dan de mens als machinemens lijkt mij “de mens is een complex  wezen, levend in een complexe omgeving, beiden voortdurend veranderend en daarom voortdurend zoekend naar nieuw evenwicht.". Het betekent dat je naar jezelf als geheel kijkt, naar je eigen complexiteit van lichaam en geest, emoties, denken, gedrag, omgeving en te weten dat alles elkaar beïnvloedt. 

Het betekent dat je beseft dat genezen een proces van veranderen is, sterker nog, dat het hele leven een proces van veranderen is, dat alles invloed heeft op alles.

Van de week las ik een en ander over groepsprocessen. Er is een heel model of denksysteem ontwikkeld over hoe zoiets functioneert, compleet met rollen, processen en een routebeschrijving naar de ‘perfecte groep’. Je hebt leiders, volgers, zwarte schapen en regels waaraan iedereen zich heeft te houden en dan loopt alles op rolletjes.

Ik lees in de krant over de economie. Ook hier is een model of denksysteem ontwikkeld over hoe zoiets functioneert, compleet met rollen, processen en een routebeschrijving naar de ‘perfecte economie’. Je hebt consumenten, bedrijven, overheden en financiële instanties. Er zijn regels  waar iedereen zich aan heeft te houden en dan loopt alles op rolletjes.

Ongelooflijk interessant om te lezen en vaak zeer herkenbaar. We hebben het natuurlijk niet helemaal voor niets zo bedacht. Alleen vraag ik me af, als het model echt goed was, zou dan het resultaat niet goed moeten zijn voor de mens? Zouden mensen dan niet altijd in perfecte harmonie samenwerken? Zou de economie dan niet naar ieders behoefte functioneren? Dat is niet zo, heb ik gemerkt.

Systeemdenkers hebben vaak één antwoord als het resultaat niet naar wens is. Er is iemand die zich niet aan de rol of regels houdt van het denkmodel. De leider moet bijvoorbeeld meer autoriteit tonen. De consument moet toch nog wat meer consumeren. Als we dat maar doen, komt het weer helemaal op zijn pootjes terecht. Kortom, de mens moet in het model of denksysteem worden geperst.

Misschien interessant je af te vragen of dit aan de mens of aan het denksysteem. De verborgen aanname is namelijk dat het denksysteem correct is en dan blijf je oplossingen binnen datzelfde kader zoeken.  Het is onze ratio die steeds opnieuw denksystemen bedenkt en deze denksystemen voor waarheid en realiteit verklaart. Het denken hecht erg aan zichzelf.

Rituelen kennen we in de Westerse maatschappij ook, al benoemen we het vaak niet meer zo. Een huwelijk, een begrafenisplechtigheid, Oud en Nieuw, onze verjaardag, een house warming party, de grote schoonmaak, het zijn allemaal rituelen.

Rituelen sluiten met symbolische handelingen een fase af, markeren een nieuw begin, zetten een nieuwe intentie naar de toekomst en gebruiken meestal stoffelijke symbolen om je hieraan te herinneren.

Een huwelijk beëindigt de fase van alleen zijn, je gaat voortaan samen door het leven. De intentie is om er voor elkaar te zijn en het stoffelijke symbool is de ring die je dagelijks draagt.

Energetisch, dus qua energie, verander jij je leven door jouw gerichte aandacht en de intenties die je zet. Je beïnvloedt heel bewust je denken, je voelen, je lichaam en je omgeving in positieve zin. Een ritueel markeert een energetische verandering.

Hoe persoonlijker het ritueel is, hoe sterker het werkt. Het is niet voor niets dat huwelijksplechtigheden en begrafenissen steeds persoonlijker worden.

Een eigen ritueel verzinnen en uitvoeren is ook mogelijk. Je bent echt niet gebonden aan de traditionele markeringspunten. Misschien wil je anders in het leven gaan staan vanaf nu. Misschien wil je een scheiding loslaten en opnieuw beginnen. Misschien een terugkerend ritueel voor jouw gezin creëren.

Neem rustig de tijd om te bedenken hoe jouw ritueel eruit komt te zien. Voer het met je volledige aandacht uit en betrek je stoffelijke symbool er in. Naderhand draag je jouw symbool bij je of zet het op een plek waar je het dagelijks ziet.

Je zult merken dat jij je prettiger voelt en meer gericht op het nieuwe begin dat je in je leven wenst.

 

Ik werd onlangs met mijn neus op de energetische feiten gedrukt van keuzes gedrukt.

Ik woon in boerderij met grote tuin, lekker dicht bij de natuur. Ik genoot tot voor een paar jaar van elke minuut, knapte het op, richtte het leuk in, de tuin werd mooier en mooier.

De afgelopen twee jaar werd het me eigenlijk te veel. Elke cent en elk vrij uurtje ging in dat huis zitten. Anderen gingen op vakantie, ik liep te klussen. Ik had voortdurend tijdgebrek. Mijn lichaam begon te protesteren. Ik vond het nog steeds een mooi huis, maar de consequenties wogen zwaar.

Ik begon zelfs te overwegen, blijf ik hier wonen of ga ik hier weg? Definitief kiezen deed ik echter niet. Ik koos dus niet meer voluit voor het huis, maar koos halfslachtig.

Toen werd ik geconfronteerd met een lastige keuze inzake de hypotheek. Opeens werd ik met mijn neus op mijn eigen halfslachtigheid gedrukt. Wil ik dit? Blijf ik wonen of ga ik verhuizen? Nu moest ik, ogenschijnlijk gedwongen door de omstandigheden, definitief kiezen.

Dat is hoe het in mijn ogen werkt. Als je halfslachtig bent, kom je in een situatie terecht die jouw halfslachtigheid weerspiegelt. 
* Sta je halfslachtig in je relatie, dan duikt opeens die romantische ander op.
* Sta je halfslachtig in je werk, dan wordt een reorganisatie aangekondigd of is er een alternatieve baan.

Tja en wat doe je dan? Je hebt drie opties, halfslachtig doorgaan, iets nieuws kiezen, of je oorspronkelijke keuze herbevestigen.

Ik vat zo’n situatie in ieder geval op als de boodschap: “Kies! Maar dan voluit! Weg met die halfslachtigheid!”

Ik ben de voors en tegens gaan afwegen en probeerde de consequenties te bepalen. Dat was zeer confronterend, want:
* Ik kwam mijn eigen angsten over kiezen en de toekomst tegen. Niet alle consequenties zijn namelijk te overzien en het leven is altijd een sprong in onbekende diepte.
* Ik ontdekte dat halfslachtigheid ook een keuze is met de nodige consequenties, in mijn geval achterstallig onderhoud. Je geeft alleen jezelf de illusie dat je niet kiest en consequenties vermijdt.
* Ik betrapte me op de overtuiging dat er ‘juiste keuzes’ horen te zijn. Alleen, er zijn geen ‘juiste keuzes’, alleen maar keuzes en consequenties.

Ik koos voor blijven wonen. Ik word nu geconfronteerd met de consequenties van mijn eigen halfslachtigheid van de laatste twee jaar. Achterstallig onderhoud. Ik stop mijn energie in herstel. Elke keuze kost trouwens energie, een verhuizing en ander huis opknappen ook.

Bij elke keuze die je herbevestigt na een periode van halfslachtigheid, kom je achterstallig onderhoud tegen. In relaties, in je werk. Je zal je relatie moeten herstellen, weer meer energie in je baan moeten steken. Een nieuwe relatie of baan kost natuurlijk net zo goed energie.

Of het uiteindelijk de ‘juiste keuze’ is? Geen idee. Keuzes zijn gewoon keuzes en hebben consequenties. Wel kan je altijd opnieuw kiezen. Wat mij betreft, dan wel voluit kiezen en niet meer halfslachtig.

Je kan zelfs filosofisch worden met een verfkwast in de hand, balancerend op een trapje, terwijl je alle kozijnen en goten van je huis verft.

Ik realiseerde me dat ik een paar weken van te voren enorm tegen de klus had opgezien. Wat ik toen dacht was: “Wat een hoop werk! Ik ben er weken mee bezig! Zwaar werk! En dat nog wel midden in de zomer! Ik zou liever wandelen of fietsen! En over een paar jaar moet het alweer! Een eigen huis is toch een nadeel.”

Toen ik vorige week begon, besloot ik om van de klus te genieten. En dat genieten heeft zoals ik inmiddels weet veel met gedachten te maken.

Wat het werd in mijn hoofd: “Heerlijk in de zon werken. Lekker buiten zijn. Het is een goede lichaamsbeweging. Een prachtig resultaat om straks een paar jaar van te genieten! Wat een heerlijk huis heb ik toch. Mooi dat ik de tijd en de gezondheid heb om dit allemaal zelf te doen.”

En hoe het nu is? Ik geniet enorm van deze klus. Ik schilder elke dag een paar kozijnen. Tussendoor drink en eet ik gezellig op mijn terrasje terwijl ik het resultaat bewonder. ’s Avonds doe ik het rustig aan om mijn lichaam – dat deze vorm van lichaamsbeweging nog niet gewend is – rust te gunnen.

De clou van dit verhaal. Als je wilt genieten van iets waar je in eerste instantie tegenop ziet, kijk dan eens welke zware gedachten je koestert en verander ze in lichtere. Je gedachten definiëren je levenservaring.

Kleine ergernissen kosten meer energie dan het woord ‘klein’ doet vermoeden. Bijvoorbeeld die lamp die nog moet worden vervangen, maar je vervangt deze niet. ‘Oh ja, dat moet  nog, wat stom, vergeten, maar nu even geen tijd,’ zeg je tegen jezelf en gaat iets anders doen. De volgende dag hetzelfde verhaal, de dag erna idem. Elke keer kost het je opnieuw jouw energie en aandacht. Je gaat je steeds meer ergeren. Je gaat er steeds meer tegenop zien.

De enige oplossing is het gewoon aan te pakken. Niet uitstellen, doen! Maak een lijst van kleine ergernissen en voer er elke dag eentje uit. Een andere praktische optie is een karweitjesdag in te plannen. Repareer die kapotte lampen, breng die flessen naar de afvalbak, ruim die ene kast eens op, pleeg dat telefoontje dat je maar uitstelt.

Het is even doorbijten, maar het geeft enorm veel voldoening en rust in je hoofd. Het maakt tijd en energie vrij voor dingen die leuk zijn om te doen. Je kan dan weer volop genieten van het leven, zonder die terugkerende ergernis en afleiding. Het maakt letterlijk geblokkeerde energie vrij.

Als die ergernissen uit de weg zijn en je energie weer vrijelijk stroomt, voorkom je veel toekomstige ergernissen met de vijf-minuten-regel! Doe alles wat je in vijf minuten kan doen gelijk. Dat kost weinig tijd en geeft bergen voldoening en rust.

Chagrijnig zijn beïnvloedt de kijk op je leven. Je interpreteert alles wat gebeurt op een negatieve manier.
Op je chagrijnige reacties komt vaak een tegenreactie van anderen. Zo zorg je voor steeds meer redenen om chagrijnig van te worden.
Je roept graag dat het aan de buitenwereld ligt, maar het ligt aan je eigen kijk op zaken, je eigen negatieve emoties en reacties.

Wat te doen? Pauze! Erken dat je chagrijnig bent. Vraag je af waarom. Zoek oplossingen. Neem de benodigde stappen.

Misschien ben je gewoon moe, heb je slecht geslapen, ben je te lang doorgegaan. Dan is het een kwestie van even rust nemen, bij te slapen, of iets doen wat jou ontspanning geeft.

Misschien zijn er problemen of ergernissen die om oplossing vragen. Misschien weet je niet hoe. Misschien durf je de noodzakelijke stappen tot verandering niet te zetten. Gebruik je energie niet om chagrijnig te zijn, maar om jezelf te onderzoeken.

Misschien verplicht je jezelf tot dingen die je niet zo leuk vindt. Besluit iets te doen wat je wel leuk vindt. Als dat niet kan, verzin een manier om het leuk te maken. Als dat niet kan, besluit dat dit in ieder geval de laatste keer is.

Zo gebruik je jouw chagrijnigheid als signaal om de juist aktie te ondernemen,om je leven plezieriger te maken. Veel plezier!

Wat me opvalt is dat mensen niet goed weten hoe lichaam en geest werken als het om rust en zingeving gaat. Door dat gebrek aan kennis schieten ze uiteindelijk in de stress en ontbreekt het hen aan een gevoel van plezier en zingeving. Eenmaal op zo’n dood punt, weten ze niet hoe uit deze impasse te komen. Praktische levenskunst wordt helaas weinig onderwezen.

Stressreactie en rust vinden
Een eerste mechanisme op het gebied van rust en zingeving is de stressreactie. Als we ons bedreigd voelen, reageert ons lichaam meteen met stresshormonen die  ons lichaam op scherp zetten. Bedreiging ervaar je niet alleen als je fysieke bestaan gevaar loopt, maar ook als jij je sociaal, in je identiteit of manier van denken onveilig voelt, of bij een innerlijk besef dat je het leven niet aankan. In deze maatschappij komt het bedreigd voelen veelvuldig voor, stressreacties dus ook.

Acute stress in je lichaam raak je kwijt door te ontladen. Daar zijn veel manieren voor en ik help mensen hun eigen EHBO-kit te vinden en gebruiken. Daarnaast kan je stress voorkomen door anders om te gaan met je lichaam en je geest,  in voeding en beweging, in je manier van denken, in het omgaan met emoties, in je sociale contacten en communicatie, in het evenwicht tussen je rationele en intuïtieve kant. Het ontbreekt vaak aan praktische handvatten,  die wel te leren zijn. Zo creëer je meer rust in je leven.

Linker- en rechterhersenhelft en zingeving
Een tweede mechanisme op het gebied van rust en zingeving is de werking van onze hersenen. Om een vervuld leven te leiden dien je beide hersenhelften te gebruiken en wel precies voor dat waar ze goed in zijn. Door de nadruk in de Westerse maatschappij op de linkerhersenhelft (ratio),  gebruiken we de vermogens van de rechterhersenhelft (intuïtie, creativiteit) soms te weinig. De linkerhersenhelft werkt graag met dat wat er al is, met als risico dat je in kringetjes ronddraait.

 Je kan de rechterhersenhelft gebruiken om je levensdoel te vinden en creatieve oplossingen te bedenken voor levensvraagstukken. De linkerhersenhelft kan vervolgens de stappen er naar toe bepalen. Ik reik je handvatten aan om de samenwerking van de hersenhelften te verbeteren. Je staat zo dichter bij wat je werkelijk wilt (rechterhersenhelft) en weet hoe je dit stap voor stap kan verwezenlijken (linkerhersenhelft).

Wil je meer weten, kijk dan eens rond op mijn website en in mijn blogs op www.reneemerkestijn.com.

Ik ga je een paar vragen stellen. Kijk even wat er met je emoties gebeurt als je ze leest! Word je blij of chagrijnig?

1. Hoe ziet jouw aardse paradijs er uit? Je ideale leefomgeving? Je ideale levensvervulling? De ideale mensen om je heen? Zie je het voor je?

2. In hoeverre voldoet jouw leven aan dat ideaalbeeld? Leef je al in je aardse paradijs?

3. Welke zaken wil je nog verbeteren? Wat is er voor nodig? Welke stappen dien je nog te nemen?

Werd je blij van deze vragen of chagrijnig? Bij welke vragen?

Als je er blij van wordt, ben je op de goede weg om je aardse paradijs te creëren, je ondervindt weinig weerstand. Op het moment dat je chagrijnig wordt, werpt je piekerhoofd blokkades op. Dit zijn meestal negatieve overtuigingen.

Bij vraag 1 vindt je piekerhoofd bijvoorbeeld dat al die idealen maar onzin zijn. Of hij gelooft niet in het goede van het leven. Of hij gelooft dat jij het niet waard bent. Mijn piekerhoofd maakte mezelf vroeger wijs dat ik een naïeve dromer was en het geluk niet waard was.

Bij vraag 2 kan je piekerhoofd bijvoorbeeld de mooie dingen van het leven niet willen zien. Of het zegt meteen dat dit bewijst dat je een mislukkeling bent. Mijn piekerhoofd maakte me graag wijs dat ik alles altijd fout deed en zeker te weinig doelgericht was.

Bij vraag 3 kan je piekerhoofd faalangst tevoorschijn toveren. Of bedenken dat het erg vermoeiend is allemaal. Of dat het toch allemaal geen zin heeft. Mijn piekerhoofd maakt me nog altijd graag wijs dat ik te weinig tijd, geld of energie heb om mijn dromen waar te maken.

Je piekerhoofd heeft nooit gelijk. Dat is even schrikken voor dat hoofd, maar laat hem maar even mokken. Niet naar luisteren!

Het enige dat je hoeft te doen is met een blij gevoel de drie vragen over jouw aardse paradijs te beantwoorden en het je in geuren en kleuren voor te stellen. Zie jezelf daar leven, zie jezelf de stappen nemen en ervan genieten. Want dáár gaat het om, blijheid. Met blijheid en geloof genereer je de levenskracht die dwars door de bezwaren van je piekerhoofd heengaat. Blijheid is je gaspedaal, je piekerhoofd en chagrijnigheid je rem.

Je kind is de hele dag ziek, zwak en misselijk en huilt van ellende. Elke ouder leeft met het kind mee en vindt daarbij de situatie vermoeiend zo’n hele dag. Maar hoe is het voor een hooggevoelige ouder in vergelijking met een niet-hooggevoelige ouder?

Een hooggevoelig mens krijgt via het zenuwstelsel de zintuiglijke prikkels sterker en genuanceerder binnen. Als een kind op één decibel huilt,  hoort een hooggevoelige ongeveer drie decibel. Als een kind misselijk is, ruiken ze dit drie keer zo sterk. Ze nemen meer nuances waar, horen dat het kind anders huilt dan een uur terug, voelen elke temperatuursverandering. Hooggevoelige mensen zien daarom zelden symptomen over het hoofd.

Een hooggevoelig mens krijgt via het zenuwstelsel ook de emotionele prikkels sterker en genuanceerder binnen. Als een kind pijn en verdriet heeft en Au roept, ervaart een hooggevoelig persoon dit emotioneel als AAAUUUUUUU!!!!!!!!!!!!!!!!  en voelen dit vaak in hun eigen emoties. Ze zijn mede daarom vaak empathischer en willen erg graag voor anderen zorgen.

Een hooggevoelig persoon is gericht op diepgaande verwerking. Ze onderzoeken de situatie uitgebreid, overwegen alle opties op basis van de grotere hoeveelheid nuances die ze waarnemen. Zeker in een nieuwe situatie (een onbekende ziekte of de eerste ziekte van een kind) kost dit veel energie. Voordeel is dat ze vaak beter voorbereid zijn op eventualiteiten.

Dit is een situatie die de meeste hooggevoelige mensen met wat kunst- en vliegwerk goed aankunnen, zeker als ze bekend zijn met hun hooggevoeligheid en daar rekening mee houden.  

Het  ‘probleem’ ontstaat als een hooggevoelig iemand overgeactiveerd raakt. Dit gebeurt als de ziekte van het kind lang aanhoudt, als er op andere gebieden al drukte of spanning was en als ze onvoldoende voor zichzelf zorgen. Ze schieten zogezegd in de stress, waarbij de stress ook nog eens heftiger wordt ervaren dan gemiddeld.

Kan je hiervan afkomen? Hooggevoeligheid is aangeboren bij 20% van de mensen. Het zenuwstelsel is echt anders! Je kan je fysieke en emotionele prikkelgevoeligheid niet verminderen. Je kan je natuurlijke diepgaande manier van verwerken niet veranderen. Als je die poging doet, bijvoorbeeld om niet van aanstellerij te worden beticht, raak je meestal verder van huis.

Je kan er wel goed mee leren omgaan. Het belangrijkste is overactivatie te voorkomen. Dit kan alleen door dicht bij jezelf te blijven. Zo kan je ook optimaal gebruik maken van de goede kanten van hooggevoeligheid, dit zijn bijvoorbeeld het leven diepgaander ervaren, diepgaander betrokken zijn en diepgaander weten.

Wil je ondersteuning bij omgaan met hooggevoeligheid, dan ben je altijd welkom voor een persoonlijk consult of voor een cursus hooggevoeligheid.