Renée Merkestijn

Wat gebeurt er als je zegt: ‘Ik ben iets te dik.’ De reacties kunnen variëren:

·        ‘Joh, dat valt mee. Maak je niet druk, je ziet er goed uit.’

·        ‘Wat vervelend voor je. Heb je dat dieet al geprobeerd?'

·       ‘Gatsie. Ik zit ook al zo met mijn lijn te tobben.’

·       ‘Eet je wel gezond? Dik zijn is hartstikke slecht.’

Waar reageren ze op? Niet op het feit dat je iets te dik bent,  maar op de emotionele lading van de uitspraak.  Dit kan zijn:

·       De werkelijke emotionele lading.
Via je intonatie of lichaamshouding laat je merken dat je moeite hebt met dik zijn en de ander voelt dit aan.
·       De veronderstelde emotionele lading.
‘Ik ben iets te dik’ wordt door de ander beluisterd als ‘Ik ben veel te dik en vind dat afschuwelijk.’ Dan vullen ze een negatieve emotie voor jou in, die er niet werkelijk is.
·       Hun eigen emotionele lading.
‘Ik ben iets te dik,’ wordt bij de ander ‘Dik zijn is fout, afschuwelijk en hoort niet!’ Dan hebben zij zelf moeite met dik zijn, jij niet.

Een ander voorbeeld:  ‘Het regent.’ Ook hier kunnen mensen op een paar manieren reageren:
·       De werkelijke emotionele lading.
Je intonatie en lichaams-houding suggereren dat je de regen vervelend vindt en dit klopt ook.
·       De veronderstelde emotionele lading.
De ander neemt aan dat jij regen vervelend vindt, al constateer je alleen een feit en vind je het niet erg.
·       Hun eigen emotionele lading.
Ze hebben een hekel aan regen, al heb jij er geen enkele moeite mee.

Hoe ontstaan misverstand en gekibbel? Dit ontstaat als:
·       De een het heeft over feiten, de ander over emoties.
·       Er een verschil in emotionele lading is.

Je kan naar aanleiding van zo’n opmerking samen doorpraten over feiten, of over emoties. Zolang je op een lijn zit is dat geen probleem, dan heb je een fijn gesprek.

·       Allebei praten over feiten = geen probleem.
Je kan een discussie houden over BMI (Body Mass Index) en nuchter constateren dat 70 kilogram bij jouw lengte inderdaad iets aan de zware kant is. Je kan het hebben over het weer van de laatste weken, in de vakantie, in Nederland. Je kan constateren dat het een fikse bui is of een natte zomer. Daar krijg je geen ruzie over.
·       Allebei in dezelfde emotie = geen probleem.
Je kan het allebei vreselijk vinden dat je gewicht afwijkt van BMI en samen eindeloos praten over gewichtsproblemen, diëten enz.  Je kan klagen over het slechte weer deze zomer, de verregende vakantie en hoe ellendig dat is. Jullie ervaren precies dezelfde emoties en ook dan krijg je geen gekibbel.

Maar o wee als de een over feiten praat en de ander over emoties, of als de emotionele lading van de gesprekspartners anders is en je dit niet in de gaten hebt. Dan ontstaan de misverstanden en het gekibbel.

·       Feit versus veronderstelde emotionele lading.
Jij constateert nuchter dat je iets te zwaar weegt, maar hebt daar geen probleem mee. De ander troost je dat het heus niet zo erg is en je je niet druk moet maken. Als je zegt dat je gewicht je niet kan schelen, word je niet geloofd.  Of je kijkt naar buiten en constateert nuchter dat het regent. De ander roept dat je niet zo moet mopperen over het slechte weer. Hoe voel je je, hoe reageer je?
·       Feit versus andermans emotionele lading.
Jij vindt je paar kilo extra prima. De ander zegt dat je hoognodig iets aan je gewicht moet doen en geeft je ongevraagd advies. Of je constateert nuchter dat het regent en de ander begint een klaagzang over het vreselijke weer in Nederland. Hoe voel je je, hoe reageer je?
·       Verschil in emotionele lading.
Jij vindt jezelf te zwaar, dit komt tot uiting in je intonatie, lichaamshouding. Je wilt van de ander horen dat het wel meevalt, maar die begint een verhandeling over risico’s van overgewicht. Of je vindt juist dat je hoognodig wat aan je gewicht moet doen en wilt de steun van de ander. Die vertelt je dat je niet druk moet maken over je gewicht en stelt voor uit eten te gaan. Hoe voel je je, hoe reageer je?

Als er misverstanden in gesprekken ontstaan, is het goed te kijken wat er gebeurt op het gebied van feiten en emoties. Misschien helpt dit blog je wat misverstanden nader te onderzoeken en ze samen op te lossen.

Kinderen van vijf jaar lachen ongeveer vierhonderd keer per dag, ontdekten ze op de Stanford University. Volwassen mensen ongeveer veertien keer per dag of zelfs minder.

Loretta LaRoche zegt het in haar boek ‘No stress! Het leven is al zo kort!’ dat veel mensen aan ongeneeslijke ernst leiden. Wat een mooie term is dat, ongeneeslijke ernst!

Ze houdt vervolgens een pleidooi voor de lach en daar laat ik jullie graag in delen.

Want wat gebeurt er in je lichaam als je lacht?
* Je lichaamstemperatuur stijgt.
* Je hartslag en bloeddruk dalen.
* Je spieren trekken samen en ontspannen.
* Je ademhaling wordt dieper.
* Je krijgt meer zuurstof binnen.
* Dit is weer goed voor hart en bloedvaten.
* Er komt meer energie vrij en je laat spanningen los.
* Je immuunsysteem wordt verbeterd, je vormt meer immuuncellen.
* Het gehalte cortisol (stresshormoon) gaat naar beneden.
* Er komen endorfinen vrij die pijn stillen en je prettiger doen voelen.
* Je traint je lichaam (middenrif, borst, darmen, hart, longen en lever).
* Tien minuten lachen staat qua lichaamsbeweging gelijk aan honderd keer roeien op de roeimachine.

Dit betekent dat lachen een krachtig medicijn is tegen pijn en stress en zorgt dat je je emotioneel beter voelt. Daarbij geeft het je lichaam een goede conditietraining en je vergroot ook nog eens je weerstand.

De volgende keer dat je stress voelt: Ga gewoon eens lekker hardop lachen, ook als je er helemaal niets voor voelt. Schaam je ook niet. Want je weet nu, lachen is het beste medicijn tegen stress!

Bij stressgevoeligheid en bij stressbestendigheid horen kenmerkende gedachten, gevoelens en houdingen. De vragen zijn bedoeld om je wakker te schudden. Kijk of je iets herkent en lees dan verder wat onderzoeken over dit onderwerp uitwezen over ziekte, herstel en levensduur.

1. Als ik mijn baan kwijtraak …
a. ga ik in de put zitten, mopperen op mijn baas en de rotstreek die hij me leverde. Ik denk ik kom nooit meer aan de bak en krijg zeker niet meer zo’n goede baan als dit.
b. ga ik na de eerste schok aan de slag om ander werk te vinden, misschien zelfs een leukere dan ik had. En als het langer duurt kan ik de hobby uitoefenen  waar ik niet aan toekwam.

2. Als mijn huisarts zegt je bent twintig kilo te zwaar en je moet afvallen anders red je het niet…
a. denk ik dat lukt me nooit. Ik hoop dat ze me een maagband geven, ben ik in een keer klaar. Uit frustratie pak ik een reep chocola.
b. denk ik, misschien goed dat ik eindelijk eens een stok achter de deur heb. Eens kijken wat de beste methode is voor me en dan maar aan de bak, misschien samen met X.

3. Als ik ruzie heb met een vriendin …
a. denk ik zie je wel dat niemand te vertrouwen is, zelfs zij niet. Laat barsten, het is toch een raar mens, daar ben ik mooi van af. Als ik haar op straat zie draai ik mijn hoofd om.
b. probeer ik na te gaan waarom we elkaar niet begrijpen en het na even tot rust te zijn gekomen uit te praten. Het is een goed mens en ze meent het vast goed.

4. Als ik te horen krijg dat ik een chronische ziekte heb…
a. denk ik waarom moet juist mij dit overkomen en verwijt ik mezelf dat ik slecht heb geleefd. Ik trek mezelf terug, niets is meer leuk, ik ben boos op het leven dat me een loer draait.
b. na de eerste huilbuien ga ik er over lezen en praten, kijken wat ik er aan kan doen. Ik hou me voor dat anderen het ook hebben en toch fijne levens leiden, zelfs nieuwe opties zien.

5. Als ik een dagje ga wandelen met vrienden en het regent…
a. is mijn hele dag verpest, ik vervloek de weergoden en ga niet meer of met tegenzin.
b. neem ik paraplu en laarzen mee en zoek uit of er ergens nog een restaurantje zit onderweg.

6. Als mijn nieuwe buurman in hetzelfde vak zit als ik….
a. ga ik gezellig een praatje maken, wie weet klikt het.
b. ga ik uitzoeken of ik de beste ben of hem misschien ergens voor kan gebruiken.
c. denk ik het zal wel weer zo’n minkukel zijn, net als de meeste mensen.
d. zeg ik hem gedag maar meer niet, ik heb het te druk voor contact.
e. denk ik meteen die is vast  beter in zijn vak dan ik.

Mensen die stressbestendig zijn herstellen sneller van ziekte, leven vaak langer en kunnen moeilijke situaties in hun leven beter hanteren.
Uit onderzoek kwamen de volgende kenmerkende gedachten, gevoelens en houdingen naar voren:
*   Uitdaging, vinden dat verandering bij het leven hoort en een kans voor ontwikkeling is.
*   Optimisme, geen schuldigen, problemen als tijdelijk en beperkt van  invloed ervaren.
*   Controle hebben, vertrouwen dat je iets kan doen al is het maar innerlijk, voorbeelden zien.
*   Betrokkenheid bij wat ze doen, inzet tonen.
*   Begrip, zingeving, hulpbronnen zien.
*   Verbondenheid relaties, geloven in het goede van de mensen.
*   Gepast uiten van emoties.

Uit onderzoek kwam naar voren dat de volgende reacties stress geven en herstel van ziekte en omgaan met moeilijke situaties lastiger maken:
*   Pessimisme, jezelf de schuld geven, doemdenken, komt nooit meer goed, alles eeuwig mis.
*   Probleem is onoplosbaar, gelaten aanvaarden, hulpeloos, hopeloos.
*   Op anderen gericht zijn maar je tevens onbemind en onaantrekkelijk voelen.
*   Cynisch en vijandig tegenover mensen staan, de goedheid van mensen niet zien.
*   Gemotiveerd worden door macht over mensen, status, in plaats van behoefte aan mensen.
*   Afstandelijkheid, eenzaamheid, onecht contact.
*   Verdringen van emoties of juist exploderen.

Je zult de verschillende houdingen vast wel in de vragen herkennen!

Je slaapt zondag uit, geniet van je warme bed, van de zon achter de gordijnen, je voelt je heerlijk. Dan denk je: ‘Ik moet eigenlijk de was doen en de tuin schoffelen. Ik hoor niet in bed te liggen om deze tijd. Ik ben een luilak.’ Weg is het heerlijke gevoel.

Je hebt een klus op werk waar je plezier in hebt. Dan denk je: ‘Mijn baas vindt het vast niet goed, die vervelende perfectionist. Mijn collega is beter. Ik ben waardeloos in dit soort klussen.’ Weg plezier in je werk.

Je zit met je zoon hard lachend naar komedie te kijken. Hij vraagt om een zak chips. Dan denk je: ‘We hadden afgesproken dat hij niet zou snoepen. Wat een lelijke smulpaap. Hij luistert ook nooit naar me. Had ik hem maar beter opgevoed. Ik ben een slechte ouder.’ Weg is het samen lachen.

Dit zijn zomaar een paar stressvolle gedachten die jou het plezier van het moment ontnemen. Je zegt tegen jezelf dat er iets helemaal fout is. Vervolgens ga je malen en word je boos en verdrietig. Je bent zó met die negatieve gedachten en gevoelens bezig, dat je je niet meer bewust bent van de realiteit.  

De realiteit is namelijk nog steeds zoals die was. Je ligt nog steeds in je lekkere bedje, je bent nog steeds met die leuke klus bezig, zit nog steeds die komedie te kijken. Je ervaart het echter totaal anders door de negatieve gedachten. Het zijn de gedachten die je ongelukkig maken.

Veel van deze stressvolle, negatieve gedachten herken je als volgt:
* Je bent aan het oordelen en vergelijken.  Iets of iemand is slecht(er), fout, verkeerd, waardeloos.
* Je plakt negatieve etiketten op jezelf, de anderen of de wereld. Iemand is een luilak of smulpaap, de wereld is een tranendal.
* Je vindt dat het anders moet zijn.  Ik/hij moet eigenlijk aardig zijn. Het hoort niet zo.
*  Je bent bezig met iets vervelends in het verleden. Had ik maar nooit. Vroeger ging het mis in dit soort situaties.
* Je bent bezig met iets vervelends in de toekomst. Je zal zien dat er iets tussenkomt.  Ik zak toch voor mijn examen.
* Je denkt in beperkingen. Als ik maar oud genoeg was. Dat kan ik niet.  Ik ben niet slim genoeg. Mannen mogen niet huilen.
* Je generaliseert, denkt zwart-wit. Het regent altijd tijdens mijn vakantie. Alle bazen zijn vervelend. Het gaat nooit goed. Het gaat altijd fout.

Herkenbaar? Ons brein is een machine  die voortdurend gedachten uitspuwt, de een na de ander. Als je dit soort gedachten gelooft,  als je negatieve gedachten met reëel gevaar verwart, veroorzaakt dit stress en wil je vechten of vluchten. Dat kan prima zijn in gevaarlijke of crisissituaties, maar dat is niet aan de orde. Vechten of vluchten zijn hier overdreven reacties en pakken meestal verkeerd uit.

Als je als een gek aan het werk gaat op je vrije dag (vechten) terwijl je moe bent put je jezelf uit.  Stoppen met je klus op werk (vluchten), eindigt er in dat je baas boos wordt omdat de klus niet is geklaard. Ruzie maken met je zoon (vechten) leidt mogelijk tot meer snoepen. Je raakt de stress niet kwijt, maar veroorzaakt door je reactie zelfs meer stress.

Ons brein kan een prachtig instrument zijn om problemen op te lossen. In dit soort situaties doet ons brein soms het tegenovergestelde, problemen creëren.

De kunst is dit soort stressvolle gedachten tijdig op te merken, ze te observeren, er niet mee aan de haal te gaan. Zie gedachten als wolken die voorbijdrijven en een tijdelijke schaduw werpen over de situatie.  Wees je ervan bewust dat je stress in je leven creëert die niet nodig is. Probeer nuchter en rustig naar de gedachten te kijken en voorkom dat je vecht of vlucht. De eerste stap naar rust is zien waar je jezelf onnodige stress bezorgt via je denken.

Mensen als Eckhart Tolle en Byron Katie hebben veel geschreven over de invloed van gedachten en hebben tips hoe je hier mee om kan gaan. Daarover later meer.

Groetjes,
Renée Merkestijn

Het volgende artikel kwam ik tegen over de effecten van positieve emoties op ons lichaam. Het betrokken instituut Hearthmath heeft een eenvoudige manier gevonden om stress te verlichten en de werking ervan via onderzoeken aangetoond. Dit wilde ik met jullie delen. Het artikel vind je hier http://www.maanwerk.nl/?p=2219.

Een van de kenmerken van stress is een snelle en oppervlakkige ademhaling. Je krijgt daardoor minder zuurstof binnen. Je lichaam is in staat van paraatheid  en zorgt dat je direct kan vechten of vluchten.

Dit laatste betekent dat de zuurstof die er al is vooral naar je hart en je spieren gaat. Bij aanhoudende stress raken die dan overbelast (spierpijn en hartkloppingen). Je hersenen en organen krijgen juist weer te weinig zuurstof. Dit leidt tot concentratieproblemen en het slechter functioneren van je organen, de gifstoffen worden niet meer afgevoerd. Bij chronische stress word je op den duur ziek. 

Je kan je lichaam tot rust brengen dieper en rustiger adem te halen. Je krijgt meer zuurstof binnen en je lichaam ontspant.

Dit diepe, rustige ademhalen kan je overal doen, thuis, op je werk, in de auto en op elk moment van de dag.

Bijkomend voordeel: De concentratie op je ademhaling brengt je meteen terug in het hier en nu. Wat heb je daaraan, zul je misschien vragen?

Stress is tegenwoordig niet zozeer het gevolg van acuut gevaar, maar van gevaren die we ons voor de geest halen. We zijn in ons hoofd bezig met duizenden problemen en zorgen. Dit nadenken over gevaar roept net zo goed een vecht- en vluchtreactie op als acuut gevaar.

Problemen en zorgen liggen vooral in het verleden of in de toekomst. We herkauwen onze vroegere mislukkingen of halen ons allerlei toekomstige rampen in ons hoofd. We zijn ons daardoor niet meer bewust van onze omgeving, van het hier en nu.

Misschien herken je het? Je maakt een autorit van een uur en weet je naderhand niets meer te herinneren van het landschap.

Als je op je ademhaling let, is het moeilijker om in het verleden of de toekomst te blijven hangen. Je keert terug in het hier en nu. Opeens zie je de omgeving weer, het landschap, de mensen om je heen.

Negen van de tien keer dreigt er op dat moment geen gevaar. Je zit gewoon in de auto en hebt jezelf gek lopen maken. Dit besef geeft meteen rust. Plus je geniet weer van de mooie dingen om je heen.

Dus als je merkt dat je ademhaling snel en ondiep is, adem dan dieper en rustiger. Daarmee kom je in het hier en nu en kan je weer genieten van de mooie dingen om je heen.

Het leven vraagt voortdurend om aanpassing en dat brengt spanning teweeg. Positieve spanning zet aan tot prestaties en is gezond. Negatieve spanning werkt prestatieverminderend en ondermijnt de gezondheid als deze langer aanhoudt. Als men over stress spreekt, bedoelt men meestal negatieve spanning.

Zodra een mens zich bedreigd voelt, gaat het lichaam automatisch in de alarmstand. Dit gebeurt niet alleen bij lichamelijke bedreigingen, maar ook als ons zelfbeeld, onze identiteit in het geding is. Het lichaam reageert zelfs als we een bedreigende situatie voor de geest halen of de situatie ons bewust of onbewust aan gevaar van vroeger herinnert.

Het lichaam zorgt acuut dat je paraat bent om te vechten of te vluchten. Als dit allebei niet kan, treedt verstarring of bevriezing op.

Pas nadat de actieve reactie heeft plaatsgevonden gaat je lichaam weer in de ruststand.  

Helaas blokkeren we met name in het sociale verkeer deze actieve reactie.

Als je baas boos  is, word je niet geacht hem te slaan of het pand acuut te verlaten.

Het gevolg is dat we de spanning niet kwijtraken maar opbouwen.

Wat we vaak doen is opgebouwde stress ontkennen. We voelen onze strakke spieren niet eens. We roepen dat het normaal is, want iedereen heeft het druk. We zoeken afleiding in genotsmiddelen, slaapmiddelen of worden workaholics om het te overschreeuwen. Helaas werkt dit averechts en raken we verder overprikkeld, we verhogen de stress. Hoewel ons lichaam een heleboel kan hebben, stort het uiteindelijk in. Dit is wat men meestal burn-out noemt.

Blokkeren
Je lichaam waarschuwt je voor stress via vooral stijfheid in de nek, rug en schouders, pijn in de onderrug en een ondiepe ademhaling. Als je niet reageert op een stressvolle situatie, blokkeer je namelijk je lichaam, je bloedsomloop en je zuurstofvoorziening. Het is goed om zodra je dit merkt, te deblokkeren.

Deblokkeren
Een goede manier om te deblokkeren is om goed diep te ademen en je armen en benen flink te bewegen. Doe dit liefst zo snel mogelijk na een incident of zodra je merkt dat je vastzit. Je armen staan symbool voor vechten en je benen voor vluchten. Sporten is natuurlijk ook erg goed.

In mijn volgende blogs ga ik verder op het onderwerp stress in en geef je nog veel meer tips en oefeningen. Met warme groet, Renée Merkestijn