Renée Merkestijn

We verwarren mensen helpen vaak met mensen redden. Bij helpen zorg je goed voor jezelf en de ander. Bij redden gaat dit koste van jezelf én ten koste van die ander. 

Mensen voelen zich graag de redder van de wereld. We houden van mensen die altijd met anderen bezig zijn, die krijgen veel waardering en lintjes. We houden van mensen die vanuit idealisme wereldproblemen proberen op te lossen. Helpen is prima. Redden kost echter verhoudingsgewijze te veel tijd, geld en energie en neigt naar opoffering. Redders zijn vaak bang egoïst te worden genoemd als ze het niet doen. 

Mensen helpen zorgt dat jijzelf en de ander zich blij voelen, er ontstaat plezier en dankbaarheid, wederzijdsheid. Mensen redden gaat echter ten koste van jezelf en ten koste van die ander, al hebben we dat meestal niet in de gaten. Je neemt bij redden de verantwoordelijkheid van anderen over, creëert afhankelijkheid. Redden zorgt dat je dat je gelooft dat die ander het niet redt zonder jouw hulp en uiteindelijk wordt dat ook zo gecreëerd.

Bij helpen is er gelijkwaardigheid en evenwicht, bij redden verschuift dit naar ongelijkwaardigheid en onevenwichtigheid. Mensen zijn dankbaar als ze geholpen worden, maar bij redden worden ze eerder boos. Degene die gered wordt voelt zich namelijk afhankelijk van je, voelt zich jouw mindere, wat tot boosheid kan leiden. En als je ermee stopt, worden ze ook boos, want ze weten niet meer hoe ze het zelf moeten doen, of willen het niet meer zelf doen, juist door het afhankelijkheidspatroon dat je creëerde. 

Zorg voor anderen wordt bij redden belangrijker dan zelfzorg, dan vind je onbewust dat een ander mens belangrijker is dan jijzelf en ontleen je eigenwaarde aan dat redden. Het is alsof het redden van de wereld ten koste van jezelf moet gaan. Het redden kost je uiteindelijk al je geld, al je tijd en al je energie, omdat je anderen voor hun overleven afhankelijk maakt van jou en jij je leven alleen aan anderen besteedt. 

Zonder zelfzorg kan je uiteindelijk niet meer voor anderen zorgen, want dan stort je in en moeten anderen misschien zelfs voor jou zorgen. Het is maar de vraag of ze dat kunnen of willen als je jarenlang voor hun hebt gezorgd. Zonder zelfzorg kan je de wereld schoner of mooier hebben gemaakt, maar heb je jezelf mogelijk verwaarloosd en kan er zelf niet meer van genieten en hebt vaak ook nog eens je gelijkwaardige relaties verwaarloosd. Dus de vraag is altijd, hoe ver wil je gaan? Waar verandert helpen in redden ten koste van jezelf?

We zien dit redder-syndroom ook in de politiek en bij veel instanties terug, dus op collectief niveau. Dan wordt het helpen veranderd in redden. Redden gaat het ten koste van onszelf, we offeren onszelf op. We zorgen als Nederlanders graag voor het klimaat en dat kost veel geld, tijd en energie. We zorgen voor de arme mensen in de hele wereld en laten ze hier wonen en dat kost veel geld, tijd en energie. Helpen is prima, maar door te gaan redden, putten we onszelf uit en maken we anderen afhankelijk van ons, wat tot boosheid kan leiden. 

Nederland is een rijk land, veel mensen hebben AOW, pensioenen, spaargeld, overwaarde, waar ze eerder veel tijd energie in hebben gestoken. Nu wordt een groot deel daarvan door de politiek overgeheveld naar andere mensen die het slechter hebben en naar grootse idealen op gebied van klimaat. Ook hier moeten we dezelfde vraag blijven stellen, hoe ver willen we gaan? Waar verandert ons helpen in redden, waar gaat dit ten koste van onszelf?

Stop niet met elkaar en de wereld helpen, stop wel met elkaar en de wereld redden. Redden moet weer helpen worden, dus zonder verlies van zelfzorg. Dat is geen egoïsme, maar puur noodzakelijke zelfzorg. Pas als we goed voor onszelf zorgen, kunnen we andere mensen helpen. Als we de ander helpen, niet proberen te redden, kunnen die mensen ook leren voor zichzelf te zorgen, worden ze niet meer afhankelijk van ons en ook niet meer boos.