Renée Merkestijn

We leven in een illusionaire wereld, we leven in een droom. We vertellen onszelf verhaaltjes en spelen deze verhaaltjes met elkaar uit, kiezen daarin onze hoofdrol. Dat noemen we dan ons leven. We gaan vervolgens geloven die persoon in de hoofdrol werkelijk te zijn, identificatie. Het leven lijkt vreselijk echt, inclusief je lichaam en je omstandigheden. Dan wordt het allemaal vreselijk serieus.

Het wordt niet alleen serieus, maar vaak zwaar. Veel mensen verzinnen graag  dramaverhalen om saampjes uit te spelen.
“Weet je wat, ik ben de slechterik in dit verhaal, wil jij dan het slachtoffer spelen?”
“O ja, leuke rol, doe ik. Hoe ver zullen we daarin gaan, pesterij, diefstal, moord?”
Maar als je gaat spelen en je allebei in je rol inleeft, is het opeens niet zo leuk meer. Het is niet leuk de slechterik te spelen. Het is niet leuk slachtoffer te spelen. Maar omdat we in onze rol zijn gaan geloven, blijven we doorgaan. Net zolang tot we niet meer in onze rol geloven.

Beide rollen zijn twee kanten van dezelfde medaille, twee rollen in hetzelfde verhaal. Als je in het verhaal gelooft, probeer je vaak slechts de inhoud van je rol te veranderen of slechts van rol te veranderen, in plaats van te doorzien dat het allemaal nog steeds de rol is. De slechterik hoeft helemaal niet te proberen goed te worden, het slachtoffer hoeft niet te proberen dapper te worden, maar beiden moeten gewoon uit hun rollen stappen en de illusie te doorzien.

De hele psychologie lijkt op een verhalenbundel, met rollen waaruit we kunnen kiezen. Of je nu de rol van een maatschappelijk aangepast persoon speelt of van de persoon met aanpassingsproblemen, het zijn nog steeds allebei rollen. Je kunt dan samen het therapeutenverhaaltje uitspelen.
“Weet je wat, ik speel de therapeut en jij degene met problemen, dan ga ik je helpen.”
“O ja, leuke rol, doe ik. Dan speel ik de rol, waarbij ik het wel probeer maar steeds weer nieuwe problemen tegenkom.”
De therapeut is in zijn rol bezig met helpen en zichzelf en de ander verbeteren, de cliënt speelt de gekozen rol van adviezen volgen maar in de problemen blijven. Ze identificeren allebei met hun rol, in plaats van beiden de illusie te  doorzien.

Het wereldgebeuren is evengoed een verhalenbundel, met rollen waaruit we kunnen kiezen. We verzinnen graag grote dramaverhalen, zoals oorlog of nu bijvoorbeeld de coronacrisis. Ook hierin speel je  een rol en spreken we rolverdelingen af.
“Weet je wat, ik speel de regeringsleider die vertelt dat je om jezelf te beschermen in lockdown moet”,” zegt nummer één.
"Oh leuk, dan speel ik de zieke patiënt."
“Oh leuk, lijkt me een goede ervaring om thuis te moeten blijven en mijn baan te verliezen."
“Oh leuk, dan speel ik degene die het allemaal niet pikt en in protest komt.”
Ze spelen allemaal hun rollen met verve, in plaats van dat ze de illusie gaan doorzien.

Eigenlijk is ons hele leven een rollenspel. Dat wat jij je IK pleegt te noemen, is in wezen jouw verhaaltje of jouw verhalenbundel. Je eigen naam staat op het titelblad.

Vraag je eens af, welke rollen speel je, terwijl je denkt dat ze echt jou zijn? Het kan in eerste instantie schokkend zijn als je merkt dat je voortdurend rollen speelt waar je diep in gelooft. En zolang je erin gelooft, kan je de illusie van het leven niet loslaten, dan neem je het allemaal serieus. Want al die verhaaltjes en rollenspellen hebben uiteindelijk maar één doel, te ontdekken wie je werkelijk bent.